Η ενασχόλησή μου με τη φωτογράφιση αρχαιολογικών χώρων, όχι ιδιαίτερα γνωστών στο πλατύ κοινό, άρχισε το 1999 και συνεχίζεται συστηματικά (κατά δύναμιν). Μέχρι τώρα έχω επισκεφθεί και φωτογραφίσει περισσότερους από 800 τέτοιους χώρους σ’ όλη την Ελλάδα, νησιωτική και ηπειρωτική.

Κάθομαι στα σκαλάκια του πύργου στα Αιγόσθενα και φαντάζομαι το φρουρό να ψιλοκοιμάται, αποκαμένος απ’ το χτεσινό μεθύσι. Το δόρυ αναπαύεται στον ώμο κι ο ώμος κοντράρει τις κυκλώπειες πέτρες του εσωτερικού τείχους. Ή, στέκομαι στη γωνιά του δρόμου στην αρχαία πόλη του Ορράου και χαζεύω εκείνο το παιδάκι που του βγήκε το σανδάλι και κοντοστάθηκε για μια στιγμή, να το βάλει και να τρέξει στην υπόλοιπη παρέα που έχει ήδη απομακρυνθεί. Ή πάλι, αγναντεύω το Λιβυκό παρέα με τον παραγιό του Ασκληπιείου στη Λισσό, βάζοντας την παλάμη αντήλιο και παραβγαίνοντάς τον στο ψαράκι.

Μικρές στιγμές της καθημερινότητας. Οπου βρεθώ αυτές αναζητώ. Οχι τις μεγαλειώδεις πομπές των αρχόντων με τα χρυσοποίκιλτα άρματα. Οχι τις επινίκιες παρελάσεις και τις ιαχές. Ούτε τις πομπώδεις ομιλίες στα βουλευτήρια. Μικρές στιγμές της καθημερινότητας. Στενά δρομάκια και τοίχους πεσμένους και σημάδια απ’ τις παραστάδες στο κεφαλόσκαλο. Πώς να ’ταν άραγε τούτη η ξύλινη πόρτα; Τι χρώμα την είχε βάψει ο νοικοκύρης της; Τι ρόπτρο της είχε διαλέξει; Δες κι αυτό το ελάχιστο ρυάκι να φεύγει το νερό να μη μουσκεύεσαι περνώντας. Ή την τοσοδούλα εσοχή στο ιερό σπήλαιο, μαυρισμένη απ’ το καντήλι κάποιου απελπισμένου, που ικέτεψε εδώ να μη δώσουν σ’ άλλον την καλή του.

Μικρές στιγμές της καθημερινότητας αενάως επαναλαμβανόμενες. Κι όσο πιο ήσυχα τα μέρη, όσο πιο έρημα, τόσο πιο έντονες οι εικόνες απ’ τη ζωή που έζησαν, τόσο πιο αναλλοίωτες. Τόσο πιο φορτισμένος κι εγώ. Κι έτσι, μπορώ ανεπηρέαστα να ταυτιστώ με τη ζωή του τότε. Γι αυτό και στα ταξίδια μου στην αρχαία Ελλάδα αποφεύγω συστηματικά τους χώρους με μεγάλη επισκεψιμότητα.

Ανεβαίνω και κατεβαίνω τα σκαλοπάτια στα Γουρνιά. Πολλές φορές. Πάνω, κάτω. Ξανά και ξανά. Δεν μπορεί. Θα ΄ρθει μια στιγμή που το βήμα μου θα ταυτιστεί με το βήμα κάποιου Μινωίτη. Θα ταιριάξουν τα πέλματά μας. Θα πλησιάσουν η μια την άλλη οι χιλιετίες. Και θ’ αλλάξει η έννοια του χρόνου…

Γιάννης Σκουλάς