Πριν καλά καλά ξημερώσει πήραμε την ανηφόρα από το κοιμισμένο Εϊντσνταλ. Πίσω μας, μόνο το βαποράκι πηγαινοερχόταν άδειο στην πρωινή άχνη. Οκτώ λεπτά από ακτή σε ακτή του Νούρνταλσφιόρδ. Οδηγούμε στον «δρόμο των αετών», μια φιδωτή ανάβαση με χώρο μόνο για ένα αυτοκίνητο. Γι αυτό και έχουν προβλεφθεί ανοίγματα κάθε 400 μ.

Το πέρασμα με αυτοκίνητο της «Βέστλάνε», της δυτικής ακτής της Νορβηγίας, είναι μια συνεχής διάβαση ορέων και μια εναλλαγή αυτοκινήτου-πλοίου, αφού οι εκατοντάδες μικρές ή μεγάλες λωρίδες θάλασσας πληγώνουν την ξηρά εισχωρώντας βαθειά στο εσωτερικό της χώρας. Ανεβαίνεις στα 1200 μ. για να τα κατέβεις, να περάσεις το φιορδ και να ανεβείς στο επόμενο βουνό, για να το κατέβεις με τη σειρά του ώστε να διασχίσεις το επόμενο φιορδ και πάει λέγοντας. Κάτι που, αν και οδυνηρό για την τσέπη σου και τον χρόνο σου – άντε να πετύχεις την αναχώρηση του φέρρυ μπωτ – είναι μια συναρπαστική περιπέτεια.

Περνάμε από τοπία μοναδικά. Σε αντίθεση με την Ελλάδα και το εύκρατο κλίμα της όπου τα έλατα φύονται πάνω από τα χίλια μέτρα, εδώ, μετά το όριο αυτό δεν φυτρώνει κάτι άλλο από βρύα και λειχήνες, παρουσιάζοντας ένα άγριο αλπικό τοπίο. Τίποτα δεν αντιστέκεται στους ανέμους που λυσσομανούν ή στο χιόνι που καλύπτει τα πάντα τους 10 από τους 12 μήνες. Και νερά, νερά παντού, λίμνες και ρυάκια και ποτάμια που μετατρέπονται σε άγριους καταρράκτες. Και πηγές. Παντού. Θαρρείς πως τούτη η χώρα είναι ένα μπαλλόνι φουσκωμένο με νερό που όλο και βρίσκει μια ρωγμή να πεταχτεί έξω.

Τα φιορδ της Νορβηγίας είναι μια γεωλογική ιδιομορφία, μοναδική στον κόσμο. Κάποτε δεν ήταν παρά κοιλάδες που είχαν δημιουργηθεί από τη διάβρωση των ποταμών που κατέληγαν στη θάλασσα. Επειτα, στην πλειστόκαινο περίοδο, κάπου 700.000 χρόνια πριν, έφθασαν οι παγετώνες. Η Γη σχεδόν καλύφθηκε από τους πάγους. Οταν αυτοί άρχισαν να υποχωρούν, πριν από 10-20 χιλιάδες χρόνια και η θερμοκρασία του πλανήτη ανέβηκε, τη θέση τους πήρε η θάλασσα, αν και στις εισόδους τους τα φιορδ είναι εξαιρετικά ρηχά, λόγω των φερτών υλικών που απέθεταν οι παγετώνες κατά την κίνησή τους. Το βάθος τους στα ενδότερα μπορεί να φτάσει όσο και το ύψος των ορέων που τα περιστοιχίζουν, δηλ. μέχρι και 1300 μ. σε σχήμα ανεστραμμένου κώνου, που οφείλεται επίσης στην εναπόθεση ογκολίθων στο βυθό τους.

Αρχίσαμε πάλι την κατάβαση. Κι έξαφνα, σε μια δεξιά φουρκέττα, μας αποκαλύπτεται το διασημότερο φιορδ του κόσμου. Το Γκειράνγκερ δεν είναι το μεγαλύτερο της Νορβηγίας. Αυτό είναι το Σάγκνεφιορδ με 205 χλμ. μήκος και 1304 μ. βάθος. Είναι όμως το ομορφότερο, το επιβλητικότερο και το πλέον επισκέψιμο, με μόνο 15 χλμ. μήκος. Αποτελεί παρακλάδι του Σούνλιβσφιόρδ και αυτό με τη σειρά του το τελείωμα του Στούρφιόρδ («στουρ», μεγάλο) που ξεκινά από την παραθαλάσσια πόλη Ολεσουντ. Βρίσκεται στο ένα τρίτο της στενόμακρης αυτής χώρας, της οποίας η απόσταση Βορρά-Νότου είναι ίση με την απόσταση του Νότου της από το Μιλάνο. Πήρε το όνομά του από τις αρχαίες λέξεις των Βίκινγκς «γκέιρ», δόρυ ή «γκέιρι», σφήνα, προφανώς από το σχήμα του και, την κατάληξη –ανγκρ, που σημαίνει φιορδ (φιούρ στα σύγχρονα νορβηγικά).

Η διαμόρφωση των ακτών της Νορβηγίας λόγω των φιορδ της δίνει μια μοναδική πρωτειά: το μήκος αναπτύγματος των ακτών της είναι 21.112 χλμ., μόλις 3.900 χλμ. λιγότερα από αυτό των ακτών της Αφρικής. Ενδεικτικά, το ελληνικό μήκος αναπτύγματος των ακτών φτάνει τα 15.000 χλμ. ενώ της Ιταλίας μόλις εγγίζει τα 7.000 χλμ.

Αυτό που ξετυλίγεται εμπρός μας μας έχει αφήσει άφωνους. Μια λεπτή φιδίσια λωρίδα νερού εισχωρεί νωχελικά στους απίστευτους όγκους του όρους Γκέιτ, που φτάνει τα 1.616 μ. Ενα φαράγγι θάλασσας με κάθετα τοιχώματα ύψους 1.300 μ., φάρδους μόλις 200 και με 700 βάθος. Το νερό στέκει ατάραχο, σα να ΄χει μαρμαρώσει εδώ και χίλια χρόνια. Ενα βαπόρι γλυστρά στην επιφάνεια και μια κυματιστή οξεία γωνία το ΄χει πάρει το κατόπι. Και κάπου πέρα στην πλαγιά, επτά καταρράκτες ο ένας πλάι στον άλλο κατρακυλούν στα βράχια ανασκαλεύοντας την ακίνητη γυαλάδα. Οι διάσημες Επτά Αδελφές.

Οι απόκρημνες πλαγιές του Γκειράνγκερ έχουν πολλές ιστορίες να διηγηθούν. Ηδη από το 1600 κάποιοι περήφανοι Νορβηγοί αρνούνταν να τεθούν στη δούλεψη των μεγάλων φεουδαρχών. Και κατέφυγαν εδώ, χτίζοντας τα δικά τους ξύλινα αγροκτήματα, ελεύθεροι μέσ΄στη φύση. Διαλέξαν μέρη που κανείς δεν θα ζήλευε και δεν θα εποφθαλμιούσε. Οι απρόσιτοι γκρεμοί του φιορδ τους πρόσφεραν το ιδανικό καταφύγιο. Πάνω τα χιόνια και τα απροσπέλαστα όρη. Κάτω η θάλασσα. Ζούσαν από το ψάρεμα, ίσως είχαν και μερικά οπωροφόρα, καλλιεργούσαν πατάτες, είχαν και καμμιά αγελάδα για το γάλα της. Μόνη πρόσβαση στον υπόλοιπο κόσμο, μια σκάλα που οδηγούσε στο νερό.

Σε περιπτώσεις διαφωνιών με τις αρχές, είτε επειδή ο γιος δεν εμφανίστηκε στο στρατό, είτε γιατί χρωστούσαν φόρους, φρουπ! μια η σκάλα επάνω κι άντε μετά εσύ να τους πιάσεις. Οσοι τυχεροί είχαν ένα φυσικό γείσωμα πάνω από το σπίτι τους, μόλις άκουγαν το μπουμπουνητό της χιονοστιβάδας έτρεχαν να καλυφθούν. Οι υπόλοιποι, εάν γλύτωναν το ξανάχτιζαν. Τα παιδιά τους αλλά και όλα τα ζωντανά ήταν μονίμως δεμένα με μακρύ σκοινί σε πασσάλους μπας και κατρακυλίσουν. Κι όταν κάποιος πέθαινε μέσ ΄στο χειμώνα, τον παράχωναν προσωρινά στο χιόνι μέχρι να ΄ρθει η άνοιξη, ν΄ανοίξει ο καιρός και να ταφεί κανονικά και με τις ευλογίες της εκκλησίας. Η εκκλησία ήταν η μόνη ευκαιρία να συναντηθούν με άλλους γείτονες κάθε Χριστούγεννα και Πάσχα, άντε και μερικές καλοσυνάτες Κυριακές μέσα στο χρόνο. Ή να γνωριστούν τα μελλοντικά ζευγάρια. Δεν ήταν ευχάριστη ούτε εύκολη η ζωή τους. Ηταν όμως ελεύθερη! Το αξιοσημείωτο είναι πως το τελευταίο αγρόκτημα ως μόνιμη κατοικία εγκαταλείφθηκε μόλις το 1961! Σήμερα κάποια απ΄αυτά χρησιμοποιούνται ως εξοχικά.

Τώρα βέβαια τα πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά. Υπάρχουν μπουλντόζες που στρώνουν άσφαλτο, υπάρχουν 4Χ4, υπάρχουν ελικόπτερα και υδροπλάνα. Ενα τέτοιο μπορεί να ναυλώσει κανείς για μια εναέρια εικοσάλεπτη βόλτα πάνω από το φιορδ. Για τους λιγότερο τολμηρούς υπάρχουν τα πλοιαράκια που, έξι φορές την ημέρα δίνουν τη δυνατότητα να θαυμάσεις το φιορδ εκ των έσω, φέρνοντάς σε κοντά στις Επτά Αδελφές, στα αγροκτήματα ή, κάτω από τον Θρόνο του Ιερέως, ένα φυσικό γρανιτένιο εξώστη στα νότια. Φυσικά υπάρχει και η πεζοπορία. Δεκάδες σημειωμένα μονοπάτια οδηγούν σε διαφορετικές τοποθεσίες, περικυκλώνοντας το φιορδ και καλύπτοντας την ανάγκη του κάθε περιπατητή, από τον αναρριχητή έως τον πλέον ράθυμο οδοιπόρο.

Το μικρό χωριό στον μυχό του φιορδ ονομάζεται κι αυτό Γκειράνγκερ. Από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο επικρατεί ένα κομφούζιο. Κρουαζιερόπλοια απ΄όλον τον κόσμο το επισκέπτονται καθημερινά, πούλμαν μεταφέρουν γηγενείς και αλλοδαπούς κι από κοντά και οι Γερμανοί με τα αυτοκινούμενά τους. Εάν τα ξενοδοχεία είναι πλήρη και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια έχουν πήξει, πάντα θα βρεθεί μια θέση στα κάμπινγκ που στη Νορβηγία παρέχουν κατάλυμα σε ξύλινες καλύβες.

Περιοδικό Γεωτρόπιο, 22 Ιουλίου 2006, τεύχος 327

Κείμενο, φωτογραφίες: Γιάννης Σκουλάς